De expansie van de Islam na het overlijden van de Profeet Mohammed (vrede zij met hem) is een van de meest spectaculaire hoofdstukken uit de menselijke geschiedenis. Binnen 10 jaar na zijn overlijden hadden zijn metgezellen de islamitische boodschap verspreid van het oude Perzië tot aan de woestijnen van Noord-Afrika. De supermachten van die tijd, de Perzen en de Romeinen werden in het proces verslagen op alle fronten, ondanks hun numerieke superioriteit en eeuwenoude beschavingen. Binnen 100 jaar na het overlijden van de profeet Mohammed (vrede zij met hem) was de Islam verspreid over een gebied wat begon in Zuid-Frankrijk in het westen en wat eindigde aan de Chinese muur in het verre oosten.
Deze kaart toont de omvang van de islamitische wereld in 750 (AD)
Eeuwenlang buigen historici, filosofen en denkers zich over de vraag: Hoe kon de Islam in zo een korte tijd verspreiden over de wereld? Hoe kon het zo zijn dat een groep bedoeïenen uit de woestijn een islamitisch wereldrijk wist op te richten uit het niets, gedreven door de boodschap van de Islam.
Omdat veel niet-moslim academici en historici niet geloven in Allah en het feit dat Hij de moslims bevoordeelde en de overwinning schonk, en omdat zij niet geloven dat de Islam de ware religie is welke zuiver en puur is. Om deze en andere redenen werd het narratief verspreid dat de Islam verspreid is met het zwaard en intolerant is tegenover andere religies.
Het narratief dat de Islam verspreid is met het zwaard en intolerant is tegenover andere religies is één van de grootste historische onjuistheden die verkondigd is over de Islam. Historici hebben op grote schaal het verhaal in diskrediet gebracht dat de aanwezigheid van de Islam in de wereld van vandaag kan worden verklaard als gevolg van gedwongen bekeringen. Dit zonder te ontkennen dat er enkele uitzonderlijke gevallen van gedwongen bekering zijn geweest, die tegenstrijd waren met de islamitische richtlijnen.
Tot de richtlijnen van de Islam behoort dat het de mensen uitnodigt naar het geloof en naar het binnentreden van de Islam zonder enige dwang, maar slechts uit volledig vrije wil. Het geloven (in de boodschap van de Islam) dient voort te komen uit een volledige overtuiging, en niet uit intimidatie en bangmakerij of dwang. De Koran bevestigt dit middels de Woorden van Allah (interpretatie van de betekenis):
“Er is geen dwang in de godsdienst. Voorzeker, de Leiding is duidelijk van de dwaling te onderscheiden.” (Soerah al-Baqara, Vers 256)
De mens is volgens de Islam vrij om te kiezen voor de religie die hij wil. Ook is hij vrij in zijn overtuiging. Toen de moslims de verschillende landen binnen traden gaven zij de lokale bevolking altijd de keuze om de Islam te accepteren, nadat de religie en haar fundamenten duidelijk waren uitgelegd. Op basis van kennis, overtuiging en acceptatie kon een individu de Islam accepteren. Wie dat niet wenste werd met rust gelaten en kon zijn religie praktiseren in ruil voor een belasting waarna hij beschermd werd door de moslims.
De Heilige grafkerk in Jeruzalem behoort tot de heiligste plekken van de christenen. De sleutels ervan zijn toevertrouwd aan een moslim.
De Christelijke missionaris, T.W. Arnold zei na zijn studie over de kwestie van de verspreiding van de Islam:
‘’Van elke georganiseerde poging om de acceptatie van de islam aan de niet-moslimbevolking op te dringen, of van elke systematische vervolging die bedoeld is om de christelijke religie uit te roeien, wij weten daar niets over. Als de kaliefen hadden gekozen voor een van beide handelswijzen, hadden ze het christendom net zo gemakkelijk kunnen wegvagen als Ferdinand en Isabella de islam uit Spanje hebben verdreven..”
Hoe werd de Islam dan wel verspreid? De prominente factoren in de islamisering van verschillende regio’s van de wereld in de geschiedenis, waren da‘wah, handel, gemengde huwelijken, migratie van mensen, de nadruk die de islam legt op gerechtigheid en eenheid, en de zuivere en universele boodschap van de islam.
Het is een functie van de islamitische wet om minderheden te beschermen, en dit is de reden waardoor niet-islamitische gebedshuizen in de hele islamitische wereld tot bloei zijn gekomen en nog steeds overeind staan. De geschiedenis biedt veel voorbeelden van moslim-tolerantie ten opzichte van andere religies: toen de kalief Umar ibn al-Khattab (ra) in het jaar 634 Jeruzalem binnenkwam, verleende de Islam vrijheid van religie aan alle religieuze gemeenschappen in de stad. Hij verkondigde aan de inwoners dat hun leven en eigendommen veilig waren en dat hun gebedshuizen nooit van hen zouden worden afgenomen, en vroeg de christelijke patriarch Sophronius om hem te vergezellen op een bezoek aan alle heilige plaatsen.
Het verdrag van Umar ibn Al-Khattab (ra)
De islamitische wet staat ook niet-islamitische minderheden toe om hun eigen rechtbanken op te richten, die de familiewetten uitvoeren die door de minderheden zelf zijn opgesteld. Het leven en eigendom van alle burgers in een islamitische staat worden als heilig beschouwd, of de persoon nu moslim is of niet.
De reden dat de Islam dus aanwezig is op alle continenten van de wereld en wordt belijdt door ongeveer twee miljard mensen heeft te maken met een aantal factoren. Natuurlijk verschilt het van mens op mens en heeft iedereen zijn eigen weg naar de waarheid van de Islam gevonden. Maar om een analyse te kunnen maken zijn de volgende factoren leidend geweest:
Daw’ah: Da’wah, of het uitnodigen van anderen naar de Islam, vloeit voort uit de verplichte zorg van de moslim voor het succes en de redding van de mensheid. De Profeet Mohammed (vrede zij met hem) stuurde tijdens zijn missie brieven naar de leiders van de wereld waarin hij hen uitnodigde naar de Islam. Ook stuurde hij zijn metgezellen erop uit om met kennis, zachtheid, goede bewoording en geduld de mensen uit te nodigen naar de Islam. Deze missie werd door de latere generaties voortgezet en in elk gebied waar de moslims kwamen, nodigden de mensen die daar capabel voor waren uit naar de Islam. De boodschap van de Islam werd massaal omarmd.
Handel: Handel is historisch gezien instrumenteel geweest in de verspreiding van de islamitische boodschap. De landen die na de vroege veroveringen onder moslimheerschappij kwamen, omvatten enkele van de belangrijkste handelsroutes (bijv. Grote delen van de Zijderoute), commerciële centra (bijv. Damascus) en havens (bijv. Aden) van de pre-moderne tijd. wereld. De moslims erfden ook de lucratieve specerijenhandel die over de Indische Oceaan ging. Terwijl moslimhandelaren reisden, stelden ze onvermijdelijk niet-moslims bloot aan hun overtuigingen, waarden en manier van leven. De goede karakter en eerlijkheid van de moslims zorgden ervoor dat velen de Islam accepteerden.
Migratie: Migratie, zowel gedwongen (bijvoorbeeld als slaven of vluchtelingen) als vrijwillig (bijvoorbeeld economische migratie), heeft een belangrijke rol gespeeld in de verspreiding van de Islam. Een goed voorbeeld was de vroegste aanwezigheid van moslims buiten Arabië. Dit was een groep moslims die hun toevlucht zocht in Abessinië tijdens het leven van de Profeet Mohammed (vrede zij met hem) nadat ze vervolgd en onderdrukt werden in Mekka. Een recent voorbeeld zijn de arbeidsmigranten die o.a. naar Nederland en België kwamen vanuit Turkije en Marokko. Ze trokken om sociale en economische redenen naar Europa en vestigden zich er met hun gezinnen. Dit heeft ervoor gezorgd dat er vandaag miljoenen moslims zijn in Nederland, België, Duitsland en Frankrijk.
Gemengde huwelijken: Gemengde huwelijken tussen moslims en niet-moslims zijn historisch belangrijk geweest voor de verspreiding van de islam in vele contexten. Dit is een onderzoeksgebied dat pas onlangs aandacht begint te krijgen, aangezien de meeste bekeerlingen tot de islam via dit proces vrouwen waren. In Al-Andalus en het Ottomaanse Rijk trouwden werd er veel getrouwd met christelijke vrouwen. Uit deze huwelijken ontstonden later invloedrijke islamitische families en geleerden. Ook in ons huidige tijdperk zien we dat veel bekeerlingen voortkomen uit een huwelijk met een moslim(a).
Ibn Al-Quttiyah was een geleerde uit Al-Andalus die voortkwam uit een huwelijk tussen een moslim en een vrouw die christelijk was van origine. Hij was auteur van een boek over de geschiedenis van Al-Andalus.
Tot nu toe heb ik voornamelijk benoemd hoe de mensen wereldwijd in aanraking kwamen met de moslims. De vraag waarmee ik wil afsluiten is, waarom accepteerden de mensen massaal de Islam? Was dit omdat er een zwaard op hun nek werd gezet, zoals door veel onwetende wordt beweerd. Of had het een andere reden?
Deze vraag wordt prachtig beantwoord door Dr. Umar Abdallah. Hij zei hierover:
“In de geschiedenis toonde de islam zich cultureel vriendelijk en werd in dat opzicht vergeleken met een kristalheldere rivier. De wateren van de (islam) zijn puur, zoet en geven leven, maar hebben geen eigen kleur en weerspiegelen het fundament (inheemse cultuur) waarover ze stromen. In China zag de islam er Chinees uit; in Mali zag het er Afrikaans uit. Aanhoudende culturele relevantie voor verschillende volkeren, verschillende plaatsen en verschillende tijden liggen ten grondslag aan het lange succes van de islam als een wereldwijde beschaving.”
De bekende historicus De Lacy O’Leary schreef: “De geschiedenis maakt duidelijk dat de legende van fanatieke moslims die door de wereld razen en de islam met de punt van het zwaard op overwonnen rassen dwingen, een van de meest fantastisch absurde mythen is die historici ooit hebben herhaald.”
En vrede en zegeningen zijn met onze Profeet Mohammed, hij die gezonden is als genade voor de mensheid.
